Haber nasıl hazırlanır?
Yazılı basın, yayın periyoduna göre haberi en az bir gün sonra yansıtabilirken televizyon ve radyolar anında ulaştırma imkanına sahiptir. Televizyonlara göre de radyolar haberin hazırlanışı ile yayına verilmesi arasındaki süre bakımından daha hızlıdır. Olay yerinden haberin aktarılabilmesi açısından da radyo diğer yayın organlarına nazaran daha çabuk olma şansına sahiptir. Üstelik daha az masraflıdır da…
Haber bir radyo istasyonunun olmazsa olmaz unsurlarından biridir ve istasyonun vitrinidir. Haber yanlı olur ve inandırıcı olmaz ise dinleyicinin o istasyona güveni sarsılabilir. Böyle durumlarda toplumun yargısını olumluya çevirmek güçtür. Onun içindir ki, yapılan haberin doğruluğundan, kaynağın güvenilir olduğundan emin olmadıkça haberi yayına vermemek gerekir. Haber güvenilir kaynaktan elde edilse dahi mutlaka bir başka güvenilir kaynağa daha doğrulatmak gerekebilir.
Haberin kesin doğru olması özelliği ile birlikte tarafsızlık ve denge unsurlarını da içermesi topluma karşı sorumluluğun önemli bir gereğidir. Haberi hazırlayan haberin birinci derece sorumlusudur. Haberci, bu sorumluluğu, haberi kaynağından elde edilişinden itibaren topluma aktarılma safhasına kadar hissetmelidir. Haberci kesinlikle kindar olmamalı; haber kaynağından itibaren tüm safhalarındaki kişilerin ve tabii ki toplumun güvenini sarsmamalıdır. Haber hazırlanışında uyulması gereken kurallar yasalar ve etiklerle belirlenmiştir. Bu kurallar her zaman gözönünde bulundurulmalıdır.
Radyolarda Haber Merkezi
Radyoların tematik türlerine ve habere verilmesi gereken ağırlığa göre, haber merkezleri oluşturulur. Haber merkezlerinde genelde 1 haber müdürü, yeteri kadar editör, redaktör ve spiker bulunur. Müzikal radyolarda genelde 90-180 saniye arası süren saatbaşı haber bültenleri olur. Bu bültenler hava durumu, spor haberleri ve ekonomi bültenleriyle zenginleştirilir.
Sözel ağırlıklı radyolarda saatbaşı haber bültenlerinin yanı sıra günün belirli zamanlarında ana haber bültenleri de planlanır. Bu bültenler genelde bir öğle bir de akşam saatine konulur. Ana haber bültenleri de 10-20 dakika arasında sürelendirilir. RTÜK kurallarına göre haber spikerleri reklam seslendiremezler. Bazı spikerler haberlerin radyolarda kullanılması gerektiği şekilde hazırlanması (redaksiyon) görevlerini de üstlendiklerinde bu spikerlere spiker redaktör denir. Sözel ve haber ağırlıklı radyolar haberleri takip etmek üzere yeteri kadar muhabir de görevlendirirler.
Radyolarda Haber Tekniği
Radyo haberi dinleyici tarafından yalnızca işitme duyusu ile algılanmaktadır. Bu algılamayı zorlaştıracak her türlü unsurdan kaçınmak gerekir.
Radyo haberleri hazırlanırken edebiyat yapılmamalı, kolay anlaşılan, basit ama bayağı olmayan bir dil kullanılmalıdır. Geniş kitlelerin kullandığı kelimeler ile haber hazırlanmalıdır.
Radyo haberinde haberin çok kısa bir başlık cümlesi olmalı, bu cümle haberin ilginçliğini özetlemeli ve dinleyiciyi haberin sonuna kadar bağlayabilmelidir.
Radyo haberi kısa ve öz olmalı ancak bir haberde olması gereken her unsuru da içermelidir. Radyo haberleri muhakkak kısa cümlelerden oluşmalıdır. Bu hem dinleyicinin algılamasını kolaylaştıracak hem de spikerin hatasız okumasını sağlayacaktır.
Radyo haberinde zaman zaman bilimsel kelimeler kullanılabilir ancak asla jargon kullanılmamalıdır.
Radyo haberi hazırlanırken dinleyici sayıya boğulmamalıdır. Rakamlar akılda en zor kalan ayrıntılardır . Onun içindir ki rakam yerine azlık-çokluk-eşitlik ifade eden cümleleri tercih etmek daha uygun olur.
Argo ve kaba kelimeler radyo haberlerinde de kesinlikle kullanılmamalıdır.
Ender Uslu
Galatasaray Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğr. El.
